-5 °С
Болотло
Телмәр сифаттары | Төп тәҡдимдәр |
Телмәрҙең дөрөҫлөгө | Әҙәби телдең орфоэпик, лексик, грамматик, орфографик һәм пунктуацион нормаларын күҙәт |
Аныҡлығы | Телмәреңдең темаһын һәм төп фекерен уйла, уларҙы тулыһына ас, ләкин артығын һөйләмә (яҙма) |
Теүәллеге | Үҙ фекереңде теүәлерәк асып бирерлек һүҙҙәрҙе һәм һөйләмдәрҙе һайла, бөтә материалды темаға һәм фекереңә буйһондор |
Логик эҙмә-эҙлелеге | Фекереңде әйтеүҙең тәртибен күҙәт, телмәреңдең планын төҙө, материалыңды планға ярашлы системаға килтер |
Сафлығы (таҙалығы) | Телмәреңде диалект һүҙҙәрҙән, жаргондарҙан, сленгтарҙан, варваризмдарҙан һәм паразит һүҙҙәрҙән азат ит, һүҙҙәрҙе урынһыҙ ҡабатлама |
Тасуирилығы | Фекереңде асып бирерлек һүҙҙәрҙе һәм әйтемдәрҙе һайла, адресатҡа йоғонто яһарлыҡ тел сараларын файҙалан |
Телмәрҙең урынлылығы | Кем менән һәм ниндәй шарттарҙа аралашыуыңды һәр ваҡыт иҫеңдә тот |
Cәләмләү Һаумыһығыҙ! Иҫәнмеһегеҙ! Шәпмеһегеҙ! Һаумы! Иҫәнме! Шәпме! Сәләм! Хуш киләһегеҙ! Хуш киләһең! Хәйерле көн! Хәйерле иртә! Хәйерле кис! Һеҙҙе күреүемә шатмын! Һеҙ нисек йәшәйһегеҙ? Эштәрегеҙ нисек? Хәлдәрегеҙ нисек? Һеҙҙең һаулығығыҙ нисек? Ғаиләгеҙ ни хәлдә! Хәлдәр нисек? Эштәр барамы? Ниндәй яңылыҡтар бар? Хуш килдегеҙ! | Саҡырыу Рәхим итегеҙ! Инегеҙ! Килегеҙ! Әйҙәгеҙ! Уҙығыҙ! Үтегеҙ! Түргә рәхим итегеҙ! Түргә уҙығыҙ! Ҡунаҡҡа саҡырабыҙ! Ҡунаҡҡа килегеҙ! Ҡунаҡҡа көтәбеҙ! … көтөп ҡалабыҙ! Маҡтап йөрөйһөгөҙ! Табын янына рәхим итегеҙ! Рәхим ит! Ин! Кил! Әйҙә! Уҙ! Үт! Түргә рәхим ит! Түргә уҙ! Ҡунаҡҡа кил! Маҡтап йөрөйһөң! | Мөрәжәғәт итеү … ағай (бабай)! ... апай (инәй)! ... иптәш! ... дуҫ(ҡай)! Иптәштәр! ... әфәнде! Әфәнделәр! Егеттәр! Дуҫтар! Туғандар! Ҡәрҙәштәр! Милләттәштәр! Ватандаштар! Яҡташтар! Ауылдаштар! Йәмәғәт! Хеҙмәттәштәр! Хеҙмәткәрҙәр! Хөрмәтле ... ! Ҡәҙерле ... ! Ҡарағыҙ әле! Ҡара әле! Тыңлағыҙ әле! Тыңла әле! |
Хушлашыу Хушығыҙ! Һау булығыҙ! Иҫән булығыҙ! Иҫән-һау булығыҙ! Хуш! Һау бул! Иҫән бул! Иҫән-һау бул! Иҫәнлектә-һаулыҡта! Иртәгәгә тиклем! Кискә хәтле! Күрешкәнгә (осрашҡанға) тиклем! Хәйерле юл! Хәйерле сәфәр! Юлығыҙ уң булһын! Юлың уң булһын! Хәйерле сәғәттә! Беҙҙе онотмағыҙ! Күрешербеҙ! | Рәхмәт белдереү Рәхмәт! Ҙур рәхмәт! Рәхмәт һеҙгә! Һеҙгә ҙур рәхмәт белдерәбеҙ! Рәхмәт яуһын! Оло рәхмәттәр яуһын! Ихтирамығыҙ/хөрмәтегеҙ өсөн рәхмәт! Иғтибарығыҙ өсөн рәхмәт! Йылы ҡабул итеүегеҙ өсөн рәхмәт! Сығышығыҙ өсөн рәхмәт! Ярҙамығыҙ өсөн рәхмәт! Йылы һүҙҙәрегеҙ өсөн рәхмәт! Һыйығыҙ өсөн рәхмәт! Һый-хөрмәтегеҙ өсөн рәхмәт! Бүләгегеҙ өсөн рәхмәт! Күстәнәсегеҙ өсөн рәхмәт! | Ғәфү үтенеү Зинһар өсөн, ғәфү итегеҙ! Ғәфү итегеҙ! Ғәфү үтенәм! Ғәфү итегеҙ, мин яңылышҡанмын. Кисерегеҙ! Борсоғаным өсөн ғәфү итегеҙ. Һуңлауым өсөн ғәфү итегеҙ. Зинһар, асыуланмағыҙ! Бик йәл! Ғәфү итегеҙ, мин һеҙҙе рәнйетергә теләмәгәйнем. Һеҙҙе бүлдергәнем өсөн ғәфү итегеҙ. Беҙ һеҙҙән ғәфү үтенәбеҙ. Зарар юҡ! |
Ризалыҡ белдереү Мин килешәм. Мин риза. Мин ҡаршы түгел. Дөрөҫ. Мин дә шулай уйлайым. Һеҙ дөрөҫ әйтәһегеҙ. Һеҙ хаҡлы. Килештек. Һөйләштек. Мөмкин. Әлбиттә. Ысынлап та. Билдәле. Шикһеҙ. Һис шикһеҙ. Бер һүҙһеҙ. Бәхәсһеҙ. Ярай. Яҡшы | Килешмәү, кире ҡағыу Мин килешмәйем. Мин риза түгел. Мин ҡаршы. Ҡарашым башҡаса. Мин башҡаса уйлайым. Минең фекерем башҡаса. Дөрөҫ түгел. Улай түгел. Бер ҡасан да. Мөмкин түгел. Был хәл мөмкин түгел. Юҡ, булмай. Юҡ, улай түгел. Баш тартабыҙ. Ғәфү итегеҙ, мин әлегә әйтә алмайым. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, әйтә алмайым. Һеҙ хаҡлы түгел | Хуплау Мин бик шат. Һәйбәт! Яҡшы! Бик яҡшы! Иҫ киткес! Шәп! Афарин! Бик теләп. Бик шатланып. Рәхәтләнеп. Һеҙ дөрөҫ әйтәһегеҙ |
Үтенес Зинһар! Рәхим итеп! Рөхсәт итегеҙ! Рөхсәтме? Яраймы? Мөмкинме? Мөмкин булмаҫмы? Мөмкин булһа, ... Һорарға мөмкинме?/рөхсәтме?/яраймы? Һеҙгә үтенесем бар ине. Үтенәм һеҙҙән! Ауыр булмаһа, ... | Телефондан һөйләшеү Тыңлайым! Тыңлайым һеҙҙе! Мин һеҙҙе иғтибар менән тыңлайым! Ә һеҙ кем булаһығыҙ? Йомошоғоҙ ниндәй? Һеҙгә кем кәрәк ине? Һеҙгә ярҙам итә аламмы? Һеҙ яңылыштығыҙ. Бер аҙҙан шылтыратығыҙ. Һуңғараҡ шылтыратығыҙ. Ҡабат шылтыратырһығыҙ! Хәҙер саҡырам. Ул әле урынында түгел. Ул сыҡҡан ине. Көтөгөҙ. Шылтыратыуығыҙ өсөн рәхмәт! Алло, был … фатирымы? ... кәрәк ине. ... мөмкинме? ... саҡырығыҙ әле. Һеҙҙе ... һорай(ҙар). Әйтмәҫһегеҙме (икән)? Әйтегеҙсе (әйтегеҙ әле). Һеҙгә ... шылтыраталар | Ҡотлау Ҡотлайым! Тәбрикләйем!/Тәбрик итәм! Һеҙҙе ҡотларға рөхсәт итегеҙ! Ысын күңелдән ҡотлайым/ҡотлайбыҙ! Сәләмәт бул/булығыҙ! Сәләмәтлек теләйем/теләйбеҙ! Иҫәнлек-һаулыҡ теләйем/теләйбеҙ! Бәхет теләйем/теләйбеҙ! Шатлыҡтар теләйем/теләйбеҙ! Уңыштар теләйем/теләйбеҙ! Ҡотло булһын! Мөбәрәк булһын! Байрам менән! Тыуған көнөң менән! Тыуған көнөгөҙ ҡотло булһын! Изге теләктәр теләйем! Тәрән ихтирам менән! Байрамығыҙ ҡотло булһын! Хәйерле булһын! Эштәрегеҙ уң булһын! Табынығыҙ түңәрәк булһын! |
Р.Р. ХӘБЕТДИНОВА,
Бәләбәй гуманитар-техник колледжы уҡытыусыһы