+13 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Воспитание и дополнительное образование
8 Декабрь 2018, 20:16
Яҙғы моңдар
Байрам сценарийы
Алып барыусы.
Бар матурлыҡ бөтә донъяла,бар йәм бөгөн,
Ниҙән һуң был? Мин беләм: байрам бөгөн, байрам бөгөн!
Мөҡәддәс бер хис менән һәр кеше хайран бөгөн;
Уйнай йәнем дә минең бөгөн байрам көйөн!
Арттыра, күрҙем, ҡояш үҙенең балҡыуын;
Ул да килгәндер: байрам бөгөн, байрам бөгөн.
Яр башынан тыңлап торҙом йылға тулҡынын:
Һөйләшәләр үҙ-ара: байрам бөгөн, байрам бөгөн!
Тыңланым әкрен генә иҫкән байрам көн елен;
Ул да һөйләй миңә: байрам бөгөн, байрам бөгөн!
Ишетеп ҡалдым тамсыларҙан – яҙ килгән бөгөн!
Тәбиғәт-ҡыҙ туй уҙғара – байрам бөгөн, байрам бөгөн!
Һаумыһығыҙ, хөрмәтле ҡунаҡтар! Һеҙҙең барығыҙҙы ла йылдың иң матур, иң сағыу миҙгеле – яҙ килеүе менән ҡотлайбыҙ!
Яҙ килдеме, күңелгә моң тула, йыр тула. Һәр шағир донъяны хозурлыҡҡа күмгән, күңелдәрҙе елкендергән яҙға әллә күпме шиғыр бағышлаған. Шиғриәт көнөн дә беҙ яҙ миҙгелендә билдәләйбеҙ.
Бөгөн һеҙҙе, дуҫтар, шиғриәт көнөнә арналған “Яҙғы моңдар” кисәһенә саҡырабыҙ! Рәхим итегеҙ!
(Талғын көйгә бейеп бер ҡыҙ инә. Уның башында – таж, үҙе асыҡ йәшел күлдәктән. Көй ыңғайына сәхнә артында “Яҙһылыуҡай” шиғыры уҡыла.)
Яҙһылыуҡай серле йылмайып,
Ҡошҡайҙарҙың моң-телкәйен асып,
Күмде тәбиғәтте йыр-көйгә.
Хистәр таша йөрәктәрҙә
Шатлыҡ тула күңелдәргә,
Яҙһылыуҡай килә, Яҙһылыуҡай
Кисә-кисә шишмә көйөнә.
Шағир. Аһ, күңелем юҡҡа елкенмәгән икән, һине күрергә талпынған. Һаумы, Яҙһылыуым!
Яҙһылыу. Шағир, һин мине шулай һағынып көттөңмө ни?
Шағир. Эйе, эйе. Илһам тулды күңелгә. Шиғриәт донъяһы әйҙәй мине!
Яҙһылыу. Шиғриәт?! Аһ, нисек матур яңғырай – шиғриәт!
Шағир.
Эйе, шиғриәт – ул серле донъя,
Шиғриәт – ул татлы ғазап,
Шиғриәт – ул бар тәбиғәт,
Күңел күҙе ул – шиғриәт.
Яҙһылыу. Яҙ килеүен көткән, боҙ ҡоршауын йырған йылға кеүек урғыламы ул һинең күңелеңдән?
Шағир. Эйе. Әйтеп бөтөргөһөҙ бер серле көс ул шиғриәт. Илһам килде миңә, илһам!
Яҙһылыу. Яҙ улайһа, шағирым, яҙ, яҙ, минең хаҡта яҙ! Яҙ бирһен һиңә көс-ҡөҙрәт. (Сығып китә.)
(Талғын көй аҫтында шағир шиғырҙар уҡый.)
Быйыл да яҙ етте
Ярһыуҙары менән.
Хәсрәттәр, тим, аҡһын
Ҡар һыуҙары менән.
Тәбиғәт тә көлөп,
Тамсы менән уйнай.
Ҡояш наҙлап, һөйөп
Ҡамсы-нурын болғай.
Быйыл да яҙ етте,
Моң һағынған йөрәк.
Ҡыштың йыры башҡа –
Ул ҡабынмай дөрләп.
Яҙ көйҙәре – ялҡын,
Күңелдәрҙә – усаҡ.
Шул яныуҙар менән
Ғаләмдәргә осам...
***
Ер өҫтөнә ҡыйыҡтарҙан төшөп,
Тыпылдаша тәүге тамсылар.
Иркен атлап бара һәр бер кеше
Һәм йылмая, яҙҙы ҡаршылап.
Ҡайын суҡтарында бөрө тула,
Бөрөләрҙән аңҡый бал еҫе.
Бындай саҡта, гүйә, шиғыр тыуа,
Һәр йөрәктең килә һөйләйһе.
Был тойғоно шулай кемдәр генә
Кисермәгән яҙғы иртәлә…
Һәм кешеләр уны ябай ғына
Яҙ тойғоһо, тиеп йөрөтәләр.
Үҙ ташҡынын көткән йылға кеүек,
Йөрәк ярһый, йөрәк елкенә.
Ашҡына ул, яҡты нурҙар һибеп,
Йәйрәп ятҡан ҡырҙар иркенә.
Мин тауҙарға менәм – яҡты ергә!
Ғүмерем кеүек яҙҙы ҡаршылап.
Һаумы, ҡояш,
Һаумы, яҙғы елдәр,
Һаумыһығыҙ, тәүге тамсылар!
(Т. Ҡарамышева шиғырына яҙылған “Сабый яҙ” йыры йырлана.)
***
Ниндәй хозур яҙым – гүзәл донъям!
Нурҙарына күҙҙәр ҡамаша.
Сыйырсыҡтар йырлай, тамсы уйнай,
Яҙғы концерт – яҙғы тамаша!
Күгәрсендәр гөлдөр-гөлдөр килә
Һарай башы – һалам-ҡыйыҡта.
Ҡаңғылдаша ҡаҙҙар яҙ еткәнгә,
Яҙ йырҙарын йырлай тауыҡтар!
Яҙым килде ергә, сабый яҙым,
Тауыш биреп бөтә донъяға!
Һабантурғай һайрай, эй, талпынып,
Зәңгәр күктән ергә моң аға!
(Ҡурай моңо фонында ҡоштар һайрауы ишетелә.)
***
Зәңгәр күктән дәртле моң ҡойола,
Гүйә, кемдер уйнай ҡурайын!
Юҡ, йомарт ер көмөш шөңгөр итеп
Күккә сөйгән һабантурғайын!
Тыңлай уны моңһоу умырзая,
Бәрхәт күлдәктәрен кейеп.
Бал ҡорттары оса сәскә эҙләп,
Пар күбәләк йөрөй һөйөнөп…
Мәңге һөйөп йәшлек күркәмлеген,
Һайрап туймай һары һандуғас.
Мең-мең телдә сутылдаша ҡоштар,
Ер һылыуы – алсаҡ яҙ тыуғас.
***
Алып барыусы.
Яҙҙар килә, яҙҙар гөл килтерә,
Гөл килтерә сыуаҡ яҙҙарым.
Һәр сәскәнең үҙенең яҙы була,
Үҙ сәскәһе була яҙҙарҙың.
Бына-бына ҡар пәрҙәһен йыртып, ер өҫтөнә умырзая ҡалҡыр. Унан бәпембәһе, наҙлы күк сәскәһе, шымтый һарыбаштар ятыр ер биҙәп. Наҙлы ҡараштарҙан, хуш еҫтәрҙән баштар әйләнер.
(Ҡыҙҙар “Сәскәләр бейеүе”н башҡара.)
***
Ҡарҙар ҡарайһа ла, яҙ ҡараймай,
Һыуҙар ташһалар ҙа – яҙ сабыр,
Елдәр үтһәләр ҙә үҙәгенә,
Һалҡынлыҡтан яҙым наҙ табыр.
Йәшел уттар яғыр бөрөләргә,
Хушбуй һибеп үтер урманға,
Ҡыйыҡтарға суҡлы сулпы тағып,
Толом һыуҙар үрер юлдарға.
Күңелдәргә аңлап етмәҫ илһам,
Һүҙгә һыймаҫ хистәр яуҙырыр,
Һөйгән, һөйөлгәнде, өмөтһөҙҙө
Ҡалдырмаҫ ул, беләм, яңғыҙын.
Ҡарҙар ҡарайһа ла, яҙ ҡараймай,
Һыуҙар ташһалар ҙа, яҙ сабыр,
Елдәр үтһәләр ҙә үҙәгемә,
Һалҡынлыҡтан яҙым наҙ табыр.
Алып барыусы. Яҙ еленә эйәреп килгән наҙлы хис был. Хатта ҡояш та һөйөү нурын һибә. Күңелдәр ҙә иләҫ-миләҫ кенә…
Һандуғастар шашып һайрағанда,
Нисек йоҡлап ятмаҡ кәрәк?
Яҙ ҡояшы ерҙе уятҡанда,
Серем итәме ни йөрәк?
Һыуҙар таша, тауҙа ҡарҙар ирей,
Муйыл сәскәләнә инде.
Туғайҙарым йәшел күлдәк кейеп,
Ҡаршылайҙар икән кемде?
Һандуғастар шашып һайрағанда,
Нисек йоҡлап ятмаҡ кәрәк?
Эй хоҙайым! Яҙғы даръяларҙа,
Яҡты донъяларҙа ғашиҡтарға
Мөхәббәт иленә юл күрһәт.
***
Танымайым был донъяны
Быйыл яҙҙан бирле.
Донъя хәҙер башҡа төрлө,
Донъя башҡа төрлө.
Элек тә мин яҙҙар күрҙем,
Улар ал-гөл ине.
Ләкин быйылғыһы кеүек
Гүзәл түгел ине.
Һәр тарафта яҡтылыҡ та,
Яҡшылыҡ та артҡан.
Донъя яңы сәскә атҡан,
Яңы сәскә атҡан!
Донъя ысын матурлығын
Яңы асып ҡуйған.
Ул бит минең мөхәббәтте
Көтөп кенә торған.
Хәйер, бик үк дөрөҫ булмаҫ,
Булмаҫ былай тиеү.
Матурлыҡты күрер өсөн
Кәрәк икән һөйөү!
(Мөхәббәт тураһында йыр башҡарыла.)
***
Һөйөүемдең яҙы килде,
Артта ҡалды аҡ ҡыштары.
Шаулай-гөрләй ағып китте
Гөрләүеге шатлыҡтарҙың.
Күңелдәге боҙҙар ирей,
Тойғоларҙан ҡар юғала:
Йөрәгемдең һәр тамырын
Үтәләйгә наҙ һуғара.
Хистәрҙең көн битләүендә
Моронлай ҙа умырзая,
Оя-оя бәпкә яра! –
Түгел һис тә ғүмер зая.
Елбәгәйҙәй еңеләйә
Уйҙарҙағы ауырлыҡтар.
Һағыштарҙың болоттары
Ләйсән булып яуырлыҡтар.
Мөхәббәттең бөрөләре
Бына-бына япраҡ ярыр.
Сәскә атҡан ҡараштарым
Бар донъяға һөйөп бағыр.
Яҙһылыу.
Шағир, һин һаман да бындамы ни?
Асылыңа ҡайт инде, ҡайт.
Яҙ һулышын йөрәк хистәреңә урап,
Күңел моңон йырҙарыңа ҡойоп,
Мөғжизәләр илен гиҙеп,
Тыуған ерең тынын тойоп,
Йырланың да ай йырланың.
Тыныслан инде, кешем,
Ял ит, һандуғасым!
(“Умырзая” йыры (Р. Ғарипов һүҙҙәре, А. Хәмзин көйө) йырлана, Яҙһылыу көйгә эйәреп бейей. Сәхнә ябыла.)
(Кисәлә Х. Ғиләжев, А. Игебаев, Р. Ғарипов, М. Кәримов, Ғ. Дәүләди, Р. Сафин, Т. Ҡарамышева шиғырҙары уҡыла.)
Ф.Ә. ИШТӘКБАЕВА,
Р.Ә. ФӘЙЗУЛЛИНА,
Хәйбулла районының Сиҙәм мәктәбе уҡытыусылары
Читайте нас:
© 2020-2024 Сайт издания "Башҡортостан уҡытыусыһы" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Теркәү тураһындағы ПИ ФС 77‑70646‑сы таныҡлыҡ 2017 йылдың 15 авгусында Элемтә, информацион технологиялар һәм киң мәғлүмәт сараларын күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығы тарафынан бирелде.
Ижтимағи-педагогик һәм фәнни-методик айлыҡ журнал Общественно-педагогический и научно-методический ежемесячный журнал. Издается с 1920 года. Главный редактор: Каримов С.Г.
Телефон
8(347) 292-77-63
Электрон почта
Адресы
450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13, Дом печати, 10 этаж
Редакция
8(347) 292-77-63
Ҡабул итеү бүлмәһе
8(347) 292-77-63
Хеҙмәттәшлек
8(347) 292-77-63