«Башҡортостан уҡытыусыһы» журналы тарихынан

«Башҡортостан уҡытыусыһы» журналы тарихынан

Башҡортостанда уҡытыусылар өсөн сығарылған тәүге матбуғат сараһы булып 1920 йылдың февраль айында Стәрлетамаҡ ҡалаһында донъя күргән «Мәғәриф эштәре» журналы һанала. Билдәле булыуынса, 1922 йылға тиклем Стәрлетамаҡ Кесе Башҡортостандың баш ҡалаһы була. Журналдың тәүге мөхәррире – Т.Ченәкәй (Төхфәтулла Ғиззәтуллин). Республикабыҙҙа нәшер ителә башлаған иң тәүге журналдарҙың береһе мәғариф эштәренә бәйле булыуы ла уның йәмғиәт өсөн әһәмиәтен асыҡ күрһәтә. Журнал мөмкин булғанса белем-мәғрифәт таратырға ынтыла, ләкин шул осорҙоң күпселек баҫмалары кеүек, алты һаны сыҡҡандан һуң туҡтап ҡала.

Тарихи Башҡортостан территорияһында 1917 йылғы революцияға тиклем сыҡҡан мәғарифҡа арналған тағы ла бер матбуғат баҫмаһы була. 1913 йылдың 10 октябрендә Ырымбур ҡалаһында “Мөғәллим” исемле әҙәби-педагогик журналдың тәүге һаны донъя күрә. Уны Ырымбур ҡалаһы уҡытыусылары нәшер итә. “Башҡарып баҫтырыусыһы” – Хәсән Ғәли. Журнал татар буржуазияһы тарафынан сығарылһа ла, ул башҡорт мәҙәниәте үҫешенә билдәле өлөш индерә, уның биттәрендә даими рәүештә халыҡ ижадынан өлгөләр баҫыла, Ф. Сөләймәнов, Х. Ғәбитов журнал менән хеҙмәттәшлек итә. Шулай уҡ 1908 йылдан сығып килгән “Шура” журналында ла беренсе һандан алып үҙгәрешһеҙ һаҡланып килгән егерме бер рубрика араһында “Тәрбиә үә тәғлим” бүлеге була. Мәҫәлән, 1908 йылда “Рәсүлиә” мәҙрәсәһе мөҙәрисе Зәйнулла Рәсүлевтың яңы ысул буйынса уҡытыу (ысул джәдид) мәсьәләләренә арналған “Ғөмүми хеҙмәт” мәҡәләһе баҫыла. Тимәк, уҡытыусыларға тәғәйенләнгән махсус баҫма сығарыуға бер ни тиклем тәжрибә туплана.